Trong thực tiễn đời sống, hành vi cướp giật tài sản thường xảy ra tại nơi công cộng như đường phố, bến xe, hoặc khu dân cư đông người. Đây là một trong những tội phạm xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản, đồng thời gây mất trật tự an toàn xã hội. Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) đã dành riêng Điều 171 để quy định rõ ràng về tội cướp giật, mức hình phạt, cũng như các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ.
Bài viết này sẽ phân tích chi tiết căn cứ pháp lý, dấu hiệu cấu thành, khung hình phạt, đồng thời đưa ra lời khuyên thực tiễn.
Cơ sở pháp lý về tội cướp giật
Bộ luật Hình sự 2015, Điều 171
Theo Điều 171 BLHS 2015, người nào cướp giật tài sản của người khác thì tùy tính chất, mức độ sẽ bị xử lý hình sự với nhiều khung hình phạt khác nhau. Đây là điều luật trực tiếp điều chỉnh hành vi cướp giật.
Các văn bản hướng dẫn liên quan
Ngoài BLHS, còn có:
- Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP (dù hiện nay nhiều điểm đã hết hiệu lực, nhưng vẫn có giá trị tham khảo về việc áp dụng khung hình phạt).
- Các văn bản tố tụng hình sự liên quan đến trình tự điều tra, truy tố, xét xử.
Dấu hiệu cấu thành tội cướp giật
Mặt khách quan
Hành vi đặc trưng là nhanh chóng giật lấy tài sản khỏi tay, khỏi sự quản lý của chủ sở hữu và tìm cách tẩu thoát. Điểm khác biệt so với tội cướp tài sản là người phạm tội thường không sử dụng bạo lực ngay từ đầu, mà hành vi chủ yếu dựa vào yếu tố bất ngờ và nhanh gọn.
Mặt chủ quan
Người phạm tội thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp: nhận thức rõ việc giật tài sản của người khác là trái pháp luật nhưng vẫn thực hiện nhằm chiếm đoạt.
Chủ thể
Người từ đủ 14 tuổi có thể bị xử lý về tội này nếu phạm tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng. Người từ đủ 16 tuổi trở lên chịu trách nhiệm hình sự về mọi hành vi cướp giật.
Khách thể
Quyền sở hữu tài sản và trật tự an toàn xã hội là khách thể được pháp luật bảo vệ.
Các khung hình phạt áp dụng với tội cướp giật
Khung 1: Cơ bản
Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm cho hành vi cướp giật thông thường, không có tình tiết tăng nặng.
Khung 2: Phạm tội có tình tiết
Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm nếu phạm tội có tổ chức, có tính chuyên nghiệp, hoặc tài sản chiếm đoạt có giá trị lớn, dùng thủ đoạn nguy hiểm, gây thương tích, hoặc lợi dụng thiên tai, dịch bệnh.
Khung 3: Nghiêm trọng
Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm nếu giá trị tài sản rất lớn, hoặc gây thương tích cho nhiều người.
Khung 4: Đặc biệt nghiêm trọng
Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân nếu tài sản chiếm đoạt đặc biệt lớn hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 – 100 triệu đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
Tăng nặng
- Phạm tội có tổ chức, tái phạm nguy hiểm.
- Lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người bị hại (người già, phụ nữ mang thai, trẻ em).
- Gây thương tích hoặc hậu quả nghiêm trọng.
Tình tiết giảm nhẹ
- Thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải.
- Tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả.
- Người phạm tội lần đầu, có nhân thân tốt.
Thủ tục xử lý và trách nhiệm pháp lý
Quy trình xử lý
- Điều tra: cơ quan công an tiếp nhận tố giác, thu thập chứng cứ (camera, nhân chứng, vật chứng).
- Truy tố: viện kiểm sát ban hành cáo trạng.
- Xét xử: tòa án căn cứ vào giá trị tài sản, hậu quả, tình tiết để tuyên án.
Quyền của người bị hại
Người bị hại có quyền yêu cầu bồi thường dân sự, tham gia tố tụng và mời luật sư bảo vệ quyền lợi.
Phân biệt tội cướp giật với các tội phạm khác
Cướp giật và cướp tài sản
- Cướp giật: giật nhanh, bất ngờ, ít dùng vũ lực.
- Cướp tài sản: có hành vi đe dọa, tấn công, khống chế để chiếm đoạt.
Cướp giật và trộm cắp
- Trộm cắp: lén lút, bí mật lấy tài sản.
- Cướp giật: công khai, bất ngờ, sử dụng tốc độ.
Lời khuyên pháp lý và phòng ngừa tội cướp giật
- Người dân nên cảnh giác tài sản cá nhân ở nơi công cộng, hạn chế mang trang sức, tiền mặt khi đi đường.
- Nếu là nạn nhân, hãy trình báo ngay cơ quan công an, lưu giữ mọi chứng cứ.
- Người bị buộc tội nên mời luật sư bào chữa để được bảo vệ quyền lợi và áp dụng tình tiết giảm nhẹ phù hợp.
Luật Nguyễn Lê – Hỗ trợ pháp lý trong các vụ án hình sự
Trong các vụ án liên quan đến tội cướp giật, sự tham gia của luật sư là hết sức cần thiết để:
- Phân tích hành vi có cấu thành tội phạm hay không.
- Bảo vệ quyền lợi của người bị hại, yêu cầu bồi thường hợp pháp.
- Bào chữa cho bị can, bị cáo, đảm bảo được xét xử công bằng.
- Hỗ trợ giải quyết tranh chấp dân sự liên quan, ví dụ bồi thường thiệt hại.
Văn phòng Luật Nguyễn Lê cung cấp dịch vụ pháp lý trọn gói, minh bạch. Không phát sinh chi phí ngoài thỏa thuận. Với đội ngũ luật sư nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực hình sự và dân sự. Chúng tôi cam kết đồng hành cùng khách hàng để bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp.
Kết luận
Tội cướp giật là hành vi nguy hiểm, bị xử lý nghiêm khắc theo pháp luật hình sự Việt Nam. Việc hiểu đúng về dấu hiệu cấu thành, khung hình phạt. Quy trình xử lý sẽ giúp người dân phòng tránh, bảo vệ quyền lợi của mình.
Nếu bạn hoặc người thân đang gặp rắc rối liên quan đến tội cướp giật. Hãy liên hệ ngay Luật Nguyễn Lê để được tư vấn và hỗ trợ toàn diện.
